«Уэмбли – бу футбол ибодатхонаси, жаҳон футболи пойтахти, футбол юраги».Афсонавий Пеле бир пайтлар Лондонда жойлашган машҳур аренага ана шундай таъриф берганди. Расмий жиҳатдан 1923 йилда қурилган «Уэмбли»да ўтган мавсум Европа чемпионлар Лигаси финали бўлиб ўтганди. Буни қарангки, 2013 йилги ЕЧЛ финали ҳам мана шу ҳашаматли стадионда ўтиши маълум бўлди. Буни УЕФА президенти Мишель Платини қуйидагича изоҳлади: “2013 йилда Англия футболи ўзининг 150 йиллик юбилейини нишонлайди. 150 йил эса катта муддат. Бундай тўйга УЕФА ўзига хос тўёна ҳадя қилади. Яъни 2013 йилги Чемпионлар Лигаси финали ҳам Лондондаги муҳташам “Уэмбли” стадионида ўтади”. Шу муносабат билан мазкур стадион тарихи ва бугунги кунига назар ташлашни лозим топдик. Сэр Артур Элвин Британия империясидаги бош стадионнинг биринчи хўжайини бўлганлигини кўпчилик билмаса керак. У Биринчи жаҳон урушидан кейин сигареталар савдоси билан шуғулланиб, бойиб кетган. Юқорида айтиб ўтганимиздек, 1923 йил Лондон марказида «Уэмбли» стадиони қуриб битказилади. Қурилиш тугаши билан иқтисодий фойда келтирмайдиган иншоот сифатида стадионни бузиб ташлашмоқчи бўлишади. Ана шу паллада сэр Элвиннинг калласига ажойиб фикр келади. Стадионда итлар ва мотопойгалар ташкиллиштириб, янада бойиб кетиш мумкин эди. Ана шу мақсадда собиқ учувчи 128 минг фунт стерлинг эвазига «Уэмбли»ни сотиб олди. Шундан кейин 20 асрнинг 60-йиллари бошига қадар бу ерда тижорат пойгалари ўтказиб келинди. 1966 йили «Уэмбли» тарихида янги саҳифа очилди. Бу тарих бевосита афсонавий Бобби Мур номи билан боғлиқ. Лондоннинг Ист Энд мавзесида туғилган Мур Англия футболи тарихида биринчи бўлиб жаҳон Кубогини боши узра кўтаришга муваффақ бўлган. «Вест Хэм Юнайтед» ва Англия терма жамоасининг ўчмас юлдузи, миллат қаҳрамони, барча даврларнинг бенуқсон сардори, жентельмени, «Уэмбли»нинг янги хўжайини, футбол «авлиёси»… Инглизлар томонидан Бобби Мурга нисбатан бериладиган таърифларни шу тарзда давом эттириш мумкин. Айнан ана шу жиҳатлар стадион раҳбарларини «Уэмбли»да «Bobby Moore Club»ни ташкиллаштиришга ундади. Энг қизиғи, бу клубга барча хоҳловчилар аъзо бўлиши мумкин. Фақат бунинг учун 85 минг фунт стерлингдан воз кечиш лозим. Шунча пул тўлаганлар 10 йил давомида « Bobby Moore Club» аъзоси бўлишади. Бунчалик катта маблағ учун бериладиган имтиёзлар мухлисларни қизиқтириши табиий. «Бобби Мур клуби» аъзолари «Уэмбли»да ўтказиладиган барча расмий ўйинларга кириш имкониятини берадиган карталарни қўлга киритишади. Шунингдек, карта эгалари стадионда жойлашган, бир вақтнинг ўзида нақд 1900 кишига хизмат кўрсата оладиган «Bobby Moore Room» ресторанида бепул овқатланиш имтиёзига ҳам эгадирлар. Энди «Уэмбли» стадиони билан боғлиқ рақамларга эътиборимизни қаратсак. Ушбу рақамларсиз дунёнинг энг қимматбаҳо аренасининг салобатини тасвирлаш қийин. 2006 йил архитектор Норман Фостер лойиҳаси асосида қайтадан бунёд қилинган ўйингоҳ ўз бағрига 90 минг мухлисни сиғдиради. Бунгача бу кўрсаткич 76 мингни ташкил этарди. Ҳозирда «Уэмбли» Британия Англиядаги энг катта, Европада «Ноу Камп»дан кейинги иккинчи ўринда турадиган стадиондир. Агар «Уэмбли»га саёҳат уюштирадиган бўлсангиз, арена ходимлари сизни бу стадион билан тиништиришни қуйидаги сўзлар билан бошлайдилар: «Ўйингоҳимизнинг юқори қавати 39 минг футбол ишқибозини ўз бағрига сиғдира олади. Бу «Тоттенхэм» стадиони мухлислар сиғимидан кўпроқ. Ўрта қаватимиз эса 17 минг кишига мўлжалланган. Ушбу кўрсаткич деярли «Куинз Парк Рейнжерс» аренаси билан тенглаша олади. Пастки қаватларимизга 34 минг мухлис сиғади ва бу «Чарльтон Атлетик»дан 7 минг ўриндиқ кўп дегани...» Стадионни қайта қуриш учун 757 миллион фунт стерлинг (1,5 миллиард доллар) сарфланган. Қурилиш ишлари 7 йил давом этиб, 2007 йилда расмий тарзда фойдаланишга топширилган. Сарфланган харажатлар 2014 йилда қопланиши тахмин қилинмоқда. Стадион хизматчилари учун бир йилга 22 миллион фунт стерлинг ажратилади. «Уэмбли» ходимларининг сони 150 кишидан иборат. Ўйинлар пайтида бу рақамлар 5 минг кишига етади. Аренани бир кунга ижарага олиш баҳоси 500 минг фунт стерлинг. Футбол майдонининг ҳажми 105х67 метр. Чимининг таркиби: 97 фоиз табиий майса; 3 фоизи сунъий. Иккита катта табло ўрнатилган. VIP ложалар сони – 17 мингта. Уларнинг 2 мингтаси умумий трибуналарда жойлашган. Умумий трибуналардаги VIP ложалар сони – 116та. Йиллик абономент чипталарининг баҳоси 50 мингдан 250 минг фунт стерлинггача. Матбуот анжумани ўтказиладиган зал 180 кишига мўлжалланган. Овқатланиш жойларининг сони – 110 та. Улар бир вақтнинг ўзида 10 минг кишига хизмат кўрсата олади. Ҳожатхоналар сони – 2618 та (стадионлар бўйича жаҳон рекорди). Эскалаторларнинг умумий узунлиги – 400 метр... «Уэмбли»нинг Қиролича оиласи учун мўлжалланган ложаси 107 та зина билан чиқиладиган баландликда жойлашган. Бу ерда 110 киши футбол ўйинларини томоша қилиши мумкин ва стадионнинг энг арзон, яъни бепул ўриндиқлари ҳисобланади. Тўғрироғи, Қиролича оиласи ложасига ҳар қанча пулга ҳам чипталар сотиб олиб бўлмайди. Ундан фақат махсус таклифномалари борларгина фойдалана олади. Англия терма жамоаси кийим алмаштириш хонасига кираверишга афсонавий мураббий сэр Альф Рамсининг бронза ҳайкалчаси ўрнатилган. Инглизлар ўз тарихида ягона жаҳон чемпионлигини туҳфа қилган сэр Рамсига ўз ҳурматларини ана шу тарзда билдиришган.
